Zaczynając rozmowę o podstawach fotografii grzeszkiem byłoby w pierwszych zdaniach nie wspomnieć o roli parametru ISO podczas robienia zdjęcia. Wydaję się wręcz, że ISO jest najbardziej niezrozumiałym aspektem w fotografii cyfrowej.
Przeczytasz tutaj o
Sprawdźmy więc – czy uważasz, że ISO bierze udział w definiowaniu trójkąta ekspozycji przez co rejestrujesz więcej światła w danym czasie?
Jeśli właśnie tak myślisz – jesteś w błędzie. Ale nie martw się. Ja też bardzo długo żyłem w takim przekonaniu i dopiero kiedy bardziej zacząłem interesować się tym zagadnieniem udało mi się zgłębić temat czułości matrycy aparatu. A Ty dzisiaj jesteś we właściwym miejscu.
Wiedza to potęga i kiedy zrozumiesz czym jest ISO i jak wpływa na Twoje zdjęcia poprawisz ich jakość. Będziesz fotografować z większą pewnością siebie tworząc kreatywne kompozycje!
Czym właściwie jest wartość ISO w fotografii?
Słowem wstępu wspomnijmy, że w fotografii ISO odnosi się do światłoczułości (lub też szybkości) rolki filmu. Oznacza to wprost, że im wyższa jest wartość ISO, tym większa jest czułość filmu. W fotografii cyfrowej czułość na światło zarówno na kliszy jak i czujnikach cyfrowych zależy od sposobu ich wykonania. Klisza fotograficzna ma swoją jedną wartość która jest wskazana na opakowaniu.
Po drugiej stronie mamy czujniki cyfrowe które… również mają swoją pojedyńczą czułość. Jednak w opozycji do kliszy cyfrowe czujniki pozwalają decydować podczas fotografowania jak jasny ma być obraz.
Dzięki cyfrowym czujnikom zwiększenie czułości ISO oznacza wzmocnienie sygnału czujnika, w ten sposób naśladując jedynie wzrost czułości na światło.
Bez zbędnego zagłębiania się w technikalia możemy więc określić, że system ISO jest skalą służącą do wskazywania czułości na światło rolki kliszy fotograficznej.
Okej, a co oznacza skrót ISO?
Prawdopodobnie skoro tutaj trafiłeś musisz wiedzieć, że ISO to skrót od International Organization for Standardization a po naszemu mówiąc Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna. Organizacja ta wyznacza standardy dla wszystkich branż, nie tylko dla samej fotografii.
W roku 1974 inne stosowane standardy szybkości kliszy takie jak amerykańskie ASA (American Standard Assocination) i niemieckie DIN (Deutsches Institut für Normung) zostały zastąpione właśnie międzynarodową normę ISO. Dlatego też dziś mamy jeden wspólny standard z którego wszyscy korzystamy.
Wyjaśnienie Numerów I Zakresu ISO
System ISO definiuje skalę arytmetyczną , taką samą jak ASA, jak i skalę logarytmiczną , taką samą jak DIN.
Zwykle jednak pomija się skalę logarytmiczną ISO wyraża się przy użyciu znanej klasyfikacji ASA: 50, 100, 200, 400, 800, 1600, …
Szczerze mówiąc objaśnienie tych liczb znacznie wykracza poza zakres tego artykułu, a przede wszystkim poza zakres mojej wiedzy. Bo to jakaś wyższa matma. Upraszczając trzymajmy się tego, że za każdym razem kiedy światłoczułość filmu jest podwajana, czułość ISO jest również podwójna.
Dzisiaj nowoczesne aparaty cyfrowe mają domyślną wartość ISO 100, 200, 400, 800, 1600 i 3200. W normalnych przypadkach najniższe ISO z jakiego będziesz korzystał to ISO 100 i rzadko kiedy będziesz je podbijał wyżej niż 6400. No chyba, że zamierzasz specjalizować się w fotografii nocnej możesz rozważyć zakup lepszego aparatu i korzystać z wysokich czułości ISO które są w nich dostępne. Przy wyborze takiego modelu aparatu upewnij się, że Twój aparat zapewnia szerszy zakres natywny. Gdzie w przeciwieństwie do sztucznego rozszerzania takiego jak HI (high iso) ustawienie większych wartości nie będzie dodawać szumów na zdjęciu i generować niskiej jakości obrazy.
To tyle ze spraw czysto technicznych i teorii wartości ISO.
Przyjrzyjmy się jaki wpływ ma ustawienie czułości ISO na zdjęcia.
W jaki sposób ISO wpływa na jakość zdjęcia?
Najbardziej oczywistym i rozpoznawanym efektem zmiany wartości ISO jest ekspozycja zdjęcia. Przez ekspozycję rozumiememy to jak bardzo jasne lub ciemne będzie nasze zdjęcie. ISO wraz z przysłoną i czasem otwarcia migawki tworzą trójkąt ekspozycji.
W dobrzy oświetlonych warunkach należy używać niskiej wartości ISO 100 lub 200. Wartość ISO podnosimy tylko w warunkach słabego oświetlenia np. 400 lub więcej. Im wyższe ustawisz iso w swoim aparacie tym jaśniejsze będzie zdjęcie, ale…
W życiu często trzeba iść na kompromisy. Bez wątpienia tak samo jest w fotografii. W zamian za jaśniejsze zdjęcie dostaniesz mniej wyraźne i ziarniste obrazy. Prawdopodobnie już o tym słyszałeś – szum na zdjęciach, tak zwane artefakty.
Ogólnie rzecz biorąc wysokie ISO to spadek jakości zdjęcia. Szumy to główna wada wysokiego parametru ISO dlatego kiedy tylko możesz i chcesz robić dobre zdjęcia niech bliższy będzie Ci niski zakres czułości ISO.
Przysłona, czas naświetlania a ustawienie ISO
Sposobem na możliwość korzystania z niskiego ISO jest korzystanie z jasnych obiektywów. Kiedy fotografujesz w ciemnych pomieszczeniach. Pozwala to ustawienie niskich wartości przysłony przez co na matrycę aparatu wpada więcej światła. Po drugiej stronie mamy czas otwarcia migawki. Aby zwiększyć ilość światła które wpadnie na matrycę wydłuż czas naświetlania. Dlatego też kiedy tylko warunki Ci na to pozwalają powinieneś korzystać ze statywu fotograficznego.
Szumy na zdjęciu pojawiają się bo sprawiasz, że czujnik w aparacie jest bardziej wrażliwy na światło. Ale także wrażliwy na wszystko inne. Wzmacnia wariacje kolorów oraz luminacje. Przez co zdjęcie jest mniej ostre.
Im większa matryca tym lepiej radzi sobie aparat – Fotografia ISO
Bez wątpienia musisz wiedzieć iż każdy aparat inaczej reaguje na podniesienie ISO. Obecnie większość profesjonalnych aparatów może rysować bardzo dobrej jakości obrazy przy iso 1800. Najlepiej radzą sobie z tym aparaty z pełną klatką. Wysokie ISO jest też domeną aparatów bezlusterkowych, ponieważ mają większe piksele niż te znajdujące się w mniejszych sensorach takich jak APS-C.
Jak ustawić wartość ISO w aparacie? Fotografia ISO
W praktyce mówiąc niezależnie czy posiadasz sprzęt marki canon, nikon czy sony czułość iso w aparacie można zmienić tylko wtedy, gdy aparat jest w jednym z następujących trybów:
- Trym ręczny (manual)
- Priorytet migawki (shutter priority)
- Priorytet przysłony (aperture priority)
ISO nie można ustawić kiedy masz włączony tryb automatyczny.
Przede wszystkim, aby ustawić ISO poszukaj odpowiedniego ustawienia w swoim aparacie. Ja pokaże Tobie jak to wygląda w moim aparacie fotograficznym który posiadam czyli SONY.
W przeciwieństwie do tańszych modeli aparaty wyższej klasy mogą mieć dedykowany przycisk ISO lub kółko, które zapewnia szybki dostęp do zmiany ISO.
Jakie ISO ustawić w danej sytuacji podczas robienia zdjęcia?
Podnoszenie wartości ISO powinieneś rozważać tylko kiedy nie możesz wpuścić więcej światła manipulując resztą ustawień. Czyli skrócić czasu naświetlania lub przymknąć przysłonę. Taką sytuacją może być np. fotografowanie uroczystości kościelnej, kiedy nie możesz używać statywu a akcja dzieję się w miarę dynamicznie. W kościołach zazwyczaj jest mało światła i jednym rozwiązanie może być ustawianie wysokich wartości ISO.
W opozycji mamy sytuację kiedy chcesz wykonać zdjęcie gdzie jest duża ilość światła. Np krajobraz w świetle dziennym. W takich sytuacjach zazwyczaj ISO wynosi 100. Ponieważ są to sytuacje statyczne, nawet kiedy warunki oświetleniowe nie będą zbyt jasne – użyj statywu lub lampy błyskowej. Korzystając ze statywu możesz ustawić dłuższy czas otwarcia migawki np 1/30 (ponieważ aparat stoi nieruchomo na statywie).
W jaki sposób ISO wpływa na ostrość zdjęcia - Fotografia ISO
Większa czułość ISO ma wpływ na fakturę zdjęcia. Szum który jest generowany przez wyższe ISO sprawia, że fotografowany kadr wydaję się być 'miękki’. Dlatego by zrobić dobre zdjęcie które będzie ostre kiedy to możliwe trzymaj się najniższej wartości ISO.
Czy większe ISO znaczy lepiej dla zdjęcia?
I tak i nie. Wnioskując – to zależy. Kiedy fotografujesz w ciemnych warunkach wysokie ISO przyjdzie z pomocą, aby w ogóle to zdjęcie wyszło w jakikolwiek sposób.
W normalnych warunkach kiedy jest dobre źródło światła wysokie ISO nie jest koniecznością i może wręcz zepsuć fotografię.
Przemyślenia końcowe - Fotografia ISO
Wnioskując manipulowanie ustawieniem wartości czułości ISO wpływa się na przepływ światła przez czujnik. Zwiększanie czułości ISO powinno odbywać się przy wcześniejszym zbadaniu oświetlenia w scenerii. Kiedy nie można zastosować długich czasów naświetlania. W tym przypadku podwyższamy ISO. Kiedy chcesz zwiększać ISO musisz iść na kompromis- przy wysokim iso jak 25600 będą widoczne szumy na zdjęciu co wpłynie na jego jakość.
Rozmiar matrycy i liczba megapikseli mają również wpływ na to, jak szybko szum zacznie wkradać się na obraz po zwiększeniu czułości ISO. Kompaktowy czujnik aparatu apsc będzie o wiele bardziej zaszumiony przy wysokim ISO niż pełnoklatkowy czujnik 24 MP. Zazwyczaj aparat z wyższej półki lepiej radzi sobie z kontrolowaniem szumu w wyższym zakresie ISO niż aparat z niższej półki.
